News:
Joodse familie eist ‘roofschilderij’ uit Van Abbemuseum terug, Eindhoven wil soepele regels voor herbeoordeling claim
Mark Wijdeven
EINDHOVEN - Het verzoek van een Joodse familie om teruggave van een schilderij van Kandinsky uit het Van Abbemuseum komt door een beslissing van de gemeente Eindhoven mogelijk in een stroomversnelling. Eindhoven wil dat nieuwe, versoepelde regels over de teruggave van roofkunst worden toegepast bij de herbeoordeling van het verzoek van de familieleden.
Het schilderij Blick auf Murnau mit Kirche van Kandinsky aan het muur in het huis van het echtpaar Stern-Lippmann in Duitsland. Foto uit privéarchief
Aan het Van Abbemuseum is gevraagd om daarover in overleg te gaan met de familie die het schilderij Blick auf Murnau mit Kirche heeft opgeëist. De Eindhovense wethouder Monique List (Cultuur) schrijft dat in een brief aan de gemeenteraad.
Louche kunsthandelaar
Het werk van de Russische schilder van Wassily Kandinsky hing voor de Tweede Wereldoorlog in Duitsland aan de muur bij het Joodse echtpaar Stern-Lippmann. Sinds 1951 is Eindhoven eigenaar van het schilderij. De gemeente kocht het doek destijds voor 11.500 gulden (circa 5200 euro) van een louche Haagse kunsthandelaar van wie officieel bekend is dat hij heulde met de nazi’s en in roofwaar handelde.
De erfgenamen van het echtpaar proberen het schilderij al zeker zes jaar terug te krijgen.De Restitutiecommissie die in Nederland over roofkunst oordeelt, bepaalde drie jaar geleden nog dat er onvoldoende aanwijzingen zijn dat het schilderij onvrijwillig uit de familieverzameling is verdwenen. Het schilderij hangt daarom nog steeds in Eindhoven.
Stevige kritiek
Tijdens een speurtocht naar extra aanwijzingen werd bewijs gevonden dat het schilderij op de vlucht voor het naziregime is meegenomen naar Nederland en tijdens de bezetting nog in familiebezit was. Onder druk van een rechtszaak werd het onderzoek naar de herkomst van het schilderij heropend.
Na stevige kritiek op de Nederlandse handelwijze bij de teruggave van roofkunst uit de nazitijd heeft minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) in maart nieuwe, vereenvoudigde en ruimhartigere beoordelingscriteria opgesteld. Grof gezegd moet voortaan alleen nog in ‘voldoende mate aannemelijk’ zijn dat de oorspronkelijke eigenaar het kunstwerk onvrijwillig is verloren door omstandigheden die verband houden met het naziregime.
Blij met aanbod
De versoepelde criteria gelden formeel alleen voor nieuwe verzoeken. Maar Eindhoven sluit zich aan bij de minister en bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam die de regels ook willen hanteren bij verzoeken die al in behandeling zijn. Als de erfgenamen akkoord gaan, zal de Restitutiecommissie worden gevraagd de vereenvoudigde criteria te hanteren.
Woordvoerder Hester Bergen van de erfgenamen is blij met het aanbod van de gemeente. ,,Ik ben blij dat er een gesprek komt’’, laat ze desgevraagd weten. ,,Ik hoop op een menselijk gesprek en dat er eindelijk een doorbraak bereikt kan worden.’’
De familie hoopt bovendien erg dat met een goed gesprek de verziekte verhoudingen met het museum en de gemeente hersteld kunnen worden. 
Hester Bergen